90-ta rocznica śmierci Henryka Sienkiewicza
Henryk Adam Aleksander Pius Sienkiewicz pseudonim Litwos urodził się 5 maja 1846 w Woli Okrzejskiej, zmarł 15 listopada 1916 w Vevey w Szwajcarii.
15 listopada młodzież z Gimnazjum nr 4 przy ul. Ciepłej w Białymstoku z okazji rocznicy śmierci pisarza złożyła kwiaty pod pomnikiem Henryka Sienkiewicza znajdującym się przy ul. Nowogródzkiej. Wcześniej młodzież szkolna wzięła udział w uroczystym apelu poświęconym przyszłemu patronowi szkoły. Władze Gimnazjum nr 4 podjęły starania o nadanie placówce imienia Henryka Sienkiewicza. Dotychczas w Białymstoku nie ma szkoły noszącej imię pisarza.
Z inicjatywy Podlaskiego Towarzystwa Sienkiewiczowskiego w Białymstoku posadzony zostanie niebawem Dąb Sienkiewicza, który rosnąć będzie przy obelisku jego pamięci. Obelisk wykopano niedawno podczas remontu drogi przy Rynku Kościuszki i przekazano go Podlaskiemu Towarzystwu Sienkiewiczowskiemu.
Biografia
Urodził się we wsi Wola Okrzejska w ziemi łukowskiej na Podlasiu w zubożałej rodzinie szlacheckiej, pieczętującej się herbem Oszyk, po mieczu wywodzącej się z Tatarów osiadłych na Litwie w XV i XVI wieku.
W 1858 roku Henryk rozpoczyna naukę w gimnazjum w Warszawie; nie uzyskuje wysokich not, najlepiej idą mu przedmioty humanistyczne. W wyniku trudnej sytuacji materialnej, nie mogąc liczyć na pomoc finansową rodziców, dziewiętnastoletni Sienkiewicz podejmuje się posady guwernera u rodziny Weyherów w Płońsku. Prawdopodobnie, w tym czasie napisał swoją pierwszą niepublikowaną powieść - Ofiara. Pracował tu także nad swoją pierwszą opublikowaną powieścią - Na marne. Jednocześnie zaś kończy zaocznie ostatnie klasy gimnazjum. W 1866 uzyskuje świadectwo dojrzałości. Zgodnie z wolą rodziców zdaje na wydział lekarski Szkoły Głównej Warszawskiej. Z czasem rezygnuje i podejmuje studia prawnicze, by w ostateczności przenieść się na wydział Filologiczno-Historyczny. Zdobywa tam gruntowną znajomość literatury i języka staropolskiego. W 1867 podejmuje pierwszą próbę literacką, pisze wierszowany utwór Sielanka młodości, który zostaje odrzucony przez Tygodnik Ilustrowany. W 1869 debiutuje jako dziennikarz.
Pisze powieść Na marne (1871), następnie Humoreski z teki Woroszyłły (1872), Stary sługa (1875), Hania (1876), oraz Selim Mirza (1877). Trzy ostatnie utwory nazywane są małą trylogią. Bywa na popularnych w owym czasie salonach warszawskich: u swej krewnej Jadwigi Łukaszewskiej znanej pod pseudonimem literackim Deotyma oraz u aktorki Heleny Modrzejewskiej.
W 1876 wyjeżdża wraz z Heleną Modrzejewską oraz grupą znajomych do USA. Z tego okresu pochodzą Listy z podróży. Pisze też Szkice węglem (1877). Pod wpływem podróży do Stanów Zjednoczonych napisał kilka dalszych utworów: Komedia z pomyłek (1878), Przez stepy (1879), W krainie złota (1880), Za chlebem (1880), Latarnik (1881), Wspomnienia z Maripozy (1882), Sachem (1883).
Wraca do Europy w 1878 roku; zatrzymuje się w Londynie, następnie przez rok przebywa w Paryżu. Pobyt we Francji sprawia że Sienkiewicz poznaje nowy prąd w literaturze – naturalizm. Pobyt w Ameryce i korespondencje, które były publikowane z prasie polskiej, zyskały uznanie i wzbudziły zainteresowanie jego osobą.
W 1880 pisze utwór historyczny Niewola tatarska, pracuje nad powieścią historyczną Ogniem i mieczem. Powieść Ogniem i mieczem (podobnie zresztą jak kolejne części Trylogii) przyniosła pisarzowi wielkie uznanie i spotkała się z nadzwyczajnym odbiorem społecznym. Powieść spotkała się też z krytyką. Wytykano, nie bezpodstawnie, przeinaczenia historyczne, wypaczanie niektórych wydarzeń historycznych.
Pisarz rozpoczął prace nad kolejną częścią Trylogii – Potopem. Powieść szybko podbiła serca czytelników i potwierdziła pozycję pisarza w społeczeństwie. Po śmierci małżonki pisarz udał się na wyprawę do Konstantynopola (przez Bukareszt i Warnę), z której pisał korespondencje. Po powrocie do Warszawy ukazuje się trzecia część Trylogii – Pan Wołodyjowski.
W 1888 roku odbywa podróż do Hiszpanii. W 1890 roku włącza się w organizację roku Mickiewiczowskiego. Pod koniec roku 1890 wyruszył w podróż do Afryki. Podróż zaowocowała Listami z Afryki. W 1891 roku ukazało się książkowe wydanie Bez dogmatu.
W 1892 podpisał umowę na powieść Rodzina Połanieckich, książkowe wydanie ukazało się w 1895 roku. Latem 1894 Sienkiewicz odczytywał w Zakopanem fragmenty Krzyżaków ale prasa już w 1892 doniosła, że pisarz przystąpił do prac nad powieścią z czasów krzyżackich. W 1893 pisarz przystąpił do przygotowań nad powieścią Quo vadis. Koniec lat osiemdziesiątych i początek lat dziewięćdziesiątych to dla pisarza okres bardzo wytężonej pracy nad kilkoma powieściami.
W lutym 1895 roku Sienkiewicz pisze pierwsze rozdziały Quo vadis, nad którym prace przygotowawcze, zbieranie materiału rozpoczął już w 1893 roku. Powieść zaczęła się ukazywać drukiem w marcu 1895 roku w Gazecie Polskiej (w Warszawie), w Czasie (w Krakowie) oraz Dzienniku Poznańskim (w Wielkopolsce); zakończyła się ukazywać pod koniec lutego 1896 roku. Szybko ukazało się wydanie książkowe Quo vadis. Powieść szybko zyskała uznanie i zrobiła zawrotną karierę w całej Europie. W 1900 roku pisarz obchodzi swój jubileusz pracy twórczej, odbywa się on w atmosferze zaangażowania całego społeczeństwa. Pisarz otrzymał od społeczeństwa majątek w Oblęgorku, stworzył tam ochronkę (szkołę) dla dzieci. W tym samym roku Uniwersytet Jagielloński przyznaje mu tytuł doktora honoris causa.
W 1905 roku otrzymuje nagrodę Nobla za całokształt pracy artystycznej. Pisze powieść Na polu chwały (1903-1909), która miała być początkiem nowej trylogii. W 1910 ukazuje się w odcinkach w Kurierze Warszawskim jego powieść skierowana dla młodzieży pod tytułem W pustyni i w puszczy.
Henryk Sienkiewicz był założycielem w 1905 roku Polskiej Macierzy Szkolnej, która działała do 1939 roku. Obecnie Polska Macierz Szkolna kontynuuje prace na kresach byłej II Rzeczypospolitej Polskiej.
Po wybuchu wojny Sienkiewicz wyjeżdża do Szwajcarii. Jest obok Ignacego Jana Paderewskiego założycielem Szwajcarskiego Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Zmarł w Vevey 15 listopada 1916, gdzie go pochowano. W 1924 roku, już w wolnej Polsce, prochy pisarza uroczyście złożono w Warszawie w katedrze św. Jana.
Był kawalerem Legii Honorowej.
Za: Wikipedia